فصل برداشت گل زعفران در ایران
کاشت گیاه ارزشمند زعفران، در صورت مراقبت صحیح و به دلیل نداشتن مخارج کاشت می‌تواند سود قابل‌توجهی را برای کشاورزان به همراه داشته باشد. از حساس‌ترین مراحل برداشت زعفران، چیدن گل‌ها و جداسازی کلاله آن است. چیزی حدود 4-3 روز را می‌توان به‌عنوان عمر متوسط گل زعفران در نظر گرفت که در صورت به‌موقع چیده نشدن آن، احتمال پژمردگی‌اش وجود دارد. همچنین قرارگیری گل‌ها به مدت زیادی در مقابل هوای گرم، آفتاب و باد، سبب کاهش کیفیت عطر و رنگ زعفران خواهد شد. در صورت سفر به استان خراسان در فصل زیبای پاییز، حتماً کشاورزان را در مزارع کاشت زعفران در حال جمع‌آوری و برداشت گل زعفران دیده‌اید. در این مقاله قصد داریم دررابطه‌با نحوه برداشت گل زعفران و زمان مناسب آن صحبت کنیم.
فصل برداشت گل زعفران در ایران
اهمیت برداشت به‌موقع زعفران
برداشت گل زعفران را می‌توان آخرین مرحله از کشت این گیاه دانست. این مرحله به‌عنوان دشوارترین و حساس‌ترین مرحله برداشت زعفران به شمار می‌رود. این گیاه تنها سالی یکبار گل داده و کیفیت این گل‌ها تنها در روز اول مناسب خواهد بود. چرا که امکان کاهش مقدار کروسین موجود در کلاله زعفران با تابش نور خورشید وجود دارد. در حقیقت این مرحله، به‌نوعی تعیین‌کننده ارزش و قیمت زعفران بوده و در نتیجه به توجه و دقت زیادی نیازمند است.
چه زمانی برای برداشت زعفران مناسب است؟
گل‌های زعفران از میانه مهرماه تا اواخر آن، شروع به شکوفایی می‌کنند. آغاز فصل برداشت زعفران، هنگام رسیدن دمای پیازها به هشت درجه سانتی‌گراد خواهد بود. باتوجه‌به این مسئله، زمان برداشت زعفران می‌تواند در برخی مناطق از اوایل آذر و در مناطق دیگری از اوایل آبان‌ماه باشد. یعنی دقیقاً هم‌زمان با خشک‌شدن سایر گیاهان، عملیات برداشت گل زعفران با ظاهرشدن گل‌های بنفش این گیاه در مزارع آغاز خواهد شد. در شرق کشور اکثر زعفران‌کاران عمده مشغول به فعالیت هستند. شهرهایی همچون تربت‌حیدریه، قائن، گناباد، تایباد و خاف. همچنین برداشت زعفران چیزی حدود 3 هفته، البته بسته به شرایط اقلیمی منطقه موردنظر به طول می‌انجامد. باتوجه‌به رسیدن گل‌ها در روزهای هفتم تا دهم به بالاترین میزان خود، توصیه به برداشت آن در زمانی نزدیک به این ایام می‌شود.
در منطقه خراسان، پیش از طلوع خورشید و قبل از باز شدن گل‌های زعفران، عملیات برداشت آن صورت می‌گیرد. درحالی‌که زمان آغاز برداشت گل زعفران در بعضی مناطق کشور مثلاً بخش غربی از ساعت 8 صبح بوده و تا عصر یا بعدازظهر ادامه می‌یابد. لازم به ذکر است که محصول چندانی را نمی‌توان از کاشت زعفران در سال اول انتظار داشت و احتمال دارد تنها گل‌دهی تعدادی از پیازهای درشت در این مدت اتفاق بیفتد. همچنین یادتان باشد که تناسب لازم بین مساحت مزرعه، زمان برداشت و همچنین تعداد کارگران خود را به جهت محدودیت زمان برداشت زعفران ایجاد نمایید.
چه زمانی برای برداشت زعفران مناسب است؟
معرفی مراحل برداشت زعفران
در ادامه می‌خواهیم به شرح مراحل برداشت گل زعفران که یکی از مهم‌ترین بخش‌های تولید این گیاه است، بپردازیم.
- مرحله چیدن گل زعفران: شرایط اقلیمی منطقه در زمان برداشت گل‌ها تأثیر دارد. جداسازی کلاله زعفران باید سریعاً از گلبرگ‌ها صورت گیرد. چرا که به دلیل قرارگیری گرده‌های زردرنگ پرچم بر روی کلاله‌ها، احتمال آسیب‌دیدگی کلاله‌ها در هنگام جداسازی وجود دارد و همین امر کاهش ارزش زعفران را به همراه خواهد داشت.
- مرحله جداسازی کلاله زعفران: به دلیل احتمال فاسد شدن گل‌ها، باید انتقال آنها از زمین و جداسازی کلاله‌ها در سریع‌ترین زمان ممکن انجام گیرد. البته رعایت مسائل بهداشتی و به‌کارگیری نهایت دقت در این مرحله بسیار اهمیت دارد.
- مرحله خشک‌کردن: یکی از پارامترهای تأثیرگذار بر ارزش و کیفیت زعفران تجاری، نحوه خشک‌کردن کلاله‌ها به شمار می‌رود. در روش صنعتی می‌توان از خشک‌کن‌های مختلف استفاده نمود.
آشنایی با روش‌های برداشت زعفران
برداشت زعفران به دو روش انجام می‌گیرد که در ادامه به معرفی آنها خواهیم پرداخت:
1-روش دستی: در این روش به‌عنوان رایج‌ترین روش برداشت گل زعفران، بسته به سال برداشت، تعداد کارگران می‌تواند متغیر باشد. به‌عبارت‌دیگر، نیاز به 5 یا 6 نفر کارگر در سال اول، 10 نفر در سال دوم و بالغ بر 15 کارگر نیز در سال سوم و سال‌های بعدی به‌ازای هر هکتار خواهد بود.
2-استفاده از دستگاه: برای برداشت زعفران با این روش، از دستگاه‌های برداشت گل از قبیل مدل کالسکه‌ای، کوله‌ای و اسپانیایی استفاده می‌شود. ماشین مدل اسپانیایی بهتر است در زمین‌های با تراکم کم به کار رود. لازم به ذکر است که روش به‌کارگیری دستگاه نمی‌تواند به طور دقیق جوابگو باشد. ازاین‌رو، در اکثر مناطق همچنان نیز از روش برداشت دستی بهره می‌گیرند.
نکاتی در مورد نحوه برداشت زعفران
- تنظیم زمان برداشت گل زعفران باید به‌گونه‌ای باشد که پیش از تابش خورشید، گل‌ها چیده شوند.
- گل‌های زعفران باید بلافاصله پس از برداشت برای فراوری انتقال یابند.
- از ظروف تمیز و محکم همچون سبد که امکان تبادل هوا در آن وجود داشته باشد و گل‌ها نیز حالت فشرده پیدا نکنند، برای انتقال گل زعفران استفاده نمایید. همچنین باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن جابه‌جایی گیاه و جداکردن گل‌ها پس از انتقال آن صورت گیرد.
- لازم به ذکر است که یکی از فاکتورهای مؤثر در عطر، رنگ، طعم و در کل کیفیت زعفران، خشک‌کردن سریع آن محسوب می‌شود؛ بنابراین ظرف مدت 20 دقیقه تا 2 ساعت اقدام به خشک‌کردن زعفران با کمک هیتر و الک ویژه نمایید.
نکاتی در مورد نحوه برداشت زعفران
- یادتان باشد که زعفران نباید آلودگی و رنگ محیط را به خود بگیرد. البته در خشک‌کردن زعفران با خشک‌کن مراقب باشید که حرارت آن سبب سوختگی کلاله زعفران نشود.
سخن پایانی
زعفران به عنوان یکی از مرغوب ترین و محبوب ترین ادویه های جهان، در کنار طعم و عطر بی نظیرش دارای خواص دارویی فوق العاده ای نیز می باشد. بزرگترین تولید کننده زعفران در دنیا، کشور ایران به شمار می رود. بر اساس آمار در چیزی حدود 84 هزار هکتار از زمین های زراعی کشور، زعفران کشت می شود. یک کیلوگرم زعفران خشک به ازای هر 80-75 کیلوگرم گل بدست خواهد آمد. شما می توانید برای خرید زعفران امسالی و آگاهی از قیمت زعفران کادویی به سایت شرکت الیسه مراجعه نمایید.
